Manevi Tazminat Nedir?

Manevi tazminat nedir?sorusuna Av. Mehmet Ali ŞAHİN şöyle cevap vermektedir.                    

(Av. Mehmet Ali ŞAHİN’nin web sitesinden alıntıdır.)

Manevi Tazminat Nedir?

Manevi tazminat, bir kişinin başka bir kişiyi davranışıyla manevi zarara uğratması üzerine mahkemece miktarı belirtilen ve manevi zarar veren kişi tarafından ödenen paradır. Manevi zarar ise kişinin kişilik değerlerinde objektif eksilmesidir. Yasanın hâkime verdiği takdir hakkını hukuka ve adalete uygun bir şekilde karar vermesi gerekmektedir. Bu nedenle hâkim, Medeni Kanun’un 4. Maddesindeki hakkaniyet ilkesi göz önünde bulundurarak uygun bir miktarda tazminat vermesi gerekir. Yasalar manevi tazminat verilebilecek durumları şu şekilde sıralamıştır;

• Kişilik değerlerinin zarara uğraması halinde- Medeni Kanun 24.Madde
• İsme saldırı halinde- Medeni Kanun 26.Madde
• Nişan bozulması halinde- Medeni Kanun 121.Madde
• Evlenmenin feshi halinde- Medeni Kanun 158. Madde
• Fiziksel zarar ve ölüme sebep olma- Borçlar Kanunu 56. Halinden biriyle kişilik haklarının zarar görmesidir.- Borçlar Kanunu 58.Madde

Bu yasalardan Medeni Kanunu’nun 24.Maddesi ile Borçlar Kanunu’nun 58.Maddesi en kapsamlıdır. Eğer Medeni Kanunu’nun 24.Maddesi belli bir yerlere yollandığı taktirde böyle bir durumun bulunduğu yere, onu düzenleyen kurallar uygulanır. Bunların dışında ise Borçlar Kanunu’nun 58.Maddesi uygulanmaktadır.

Manevi Tazminatın Amacı Maddi Midir? 

Manevi tazminatın amacı maddi zararların karşılanması değildir. Aynı zamanda manevi tazminat olarak ödetilen para tutarı ne bir tazminat ne de bir cezadır. Zararın karşılanması amaç olmadığı gibi, zarar veren kişiye sadece hukuk ihlalinden dolayı yapılan bir ceza da değildir. Tam tersine, zarara uğrayan tarafın psikolojik olarak düzelmesini amaç edinen bir fonksiyondur.

6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 56. maddesinde bulunan manevi tazminat ile ilgili, “kusurun gerekmediğini fakat hâkimin takdirinde etkili olabileceğini” 22.06.1966 tarihi ve 1966/7 Esas numaralı 1966/7 Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı’nda vurgulanmıştır. Bu kararın gerekçesinde belirtildiği gibi, manevi tazminatın miktarını etkileyecek özel durumlar ve şartlar da gösterilmektedir. Her olaya ve duruma göre değişebildiği için hâkim takdir hakkını kullanır. Hâkimin etkili olan sebepleri de karar yerinde objektif bir şekilde göstermesi gerekmektedir.  

Manevi Tazminat Hükmü Verilirken Neler Göz Önünde Bulundurulur?

Manevi tazminatın hükmü verilirken göz önünde bulundurulan durumlar şunlardır;

• Saldırı teşkil edilen eylemin ve olayın özelliğini,
• Kişilik hakkı zarara uğrayan tarafın, ekonomik ve sosyal durumunu,
• Kişilik hakkı zedelenen kişinin kusuru bulunup bulunmadığı, eğer varsa kusurluk derecesini,
• Her iki tarafın sıfatlarını, işgal ettikleri makamını,
• Yaşadığı ülkenin ekonomik durumu ve koşullarını,
• Yaşanan olayın ağırlık derecesini ve tarihini,
• Paranın satın alma gücünü.

Manevi Tazminat Miktarı Nasıl Olmalıdır?

Manevi tazminatın miktarı, hukuk ve adalete uygun bir şekilde olmalıdır. Medeni Kanun’un 24. Ve Borçlar Kanunu’nun 59. Maddesinde belirlenen kişisel çıkarlar, kişinin kişilik haklarıdır. Kişilik haklarına zarar veren kişiyle tazminat miktarı arasında uygun bir orantı olmalıdır. Bu orantı, duyulan üzüntüyü hafifletecek şekilde olması gerekmektedir. Tarafın zengin olmasına yol açacak bir tazminat kesinlikle talep edilmemelidir.

Kişilik hakları zarara uğrayan kişilere örnek olarak şunları verebiliriz:

• Çocukların yediği çikolatadan kıl çıkması. (Yaklaşık 1000 TL gibi bir tazminat ödenmiş.)
• Resmi nikah yapılacağı söylenerek 3-4 ay karı koca ilişkisi yaşayan sonrasında resmi nikah kıymayıp baba evine gönderilen kadın.
• Fiziksek özellikleri için (şişko, tombul gibi) hakarete uğrayan kadın.
• Haksız yere yapılan haciz.

Manevi Tazminat Davası Nasıl Açılır?

Manevi tazminat davası, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 6. Maddesine göre davalının ikametgahında veya 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 16. Maddesi “Haksız fiilden doğan davalarda, haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.” hükmüyle davacının yerleşim yerinde manevi tazminat davası açılabilir.