Boşanma Davasında Yetkili Mahkeme Neresidir?

Boşanma davasında yetkili mahkeme neresidir?sorusuna Av. Ömer KARTAL şöyle cevap vermektedir.                    

(Av. Ömer KARTAL’IN web sitesinden alıntıdır.)

Boşanma Davasında Yetkili Mahkeme Neresidir?

Ülkemizde aile hukukumuzu 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu düzenlemektedir. Bu kanun kapsamında kanun koyucu 6 boşanma sebebi belirlemiştir. Bu boşanma nedenleri sırasıyla 1 – 161. Madde.  Zina 2 – 162. Madde Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış 3 – 163. Madde Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme 4 – 164 Madde Terk 5 – 165 Madde Akıl hastalığı 6 – 166 Madde Evlilik birliğinin sarsılması şeklinde düzenlenmiştir.

Aile hukukumuzda evli çiftler arsında her eş sağken 4721 sayılı Türk Medeni Kanunundaki yukarıdaki belirtilen 6 adet boşanma sebebinden birisini boşanma sebebi olarak göstererek eşlerden birisi veya her ikisi boşanma davası açabilir. Tek taraflı veya karşılıklı açacakları boşanma davası sonucu yargılamayı yapan hâkim evlilik birliğinin devam etmeyeceğine kanaat getirerek evlilik birliğinin sona ermesi yönünde vereceği boşanma kararı BOŞANMA olarak tanımlanmıştır. Evli çiftler arasında açılan boşanma davası, çiftin evliliklerinin son bulmasına yönelik bir dava olup, mahkemeye başvurularak kullanılan yasal bir hak söz konusudur.

Tarafların boşanmaları için müracaat edilecek yetkili ve görevli mahkemenin önemi çok büyüktür. Boşanma davaları kişilerin kafalarına göre istedikleri yerde açılamaz. Boşanma davalarının açılmasında iki önemli kural vardır.

1 . Boşanma davasında yetkili mahkeme

2 . Boşanma davasının görüleceği mahkemenin bölgesi

Boşanma davasında yetkili mahkeme

Kanunların belirttiği yasa ve usuller çerçevesinde boşanma davaları aile mahkemelerinde görülür. Aile mahkemelerinin olmadığı il ve ilçelerde aile mahkemesi sıfatı ile görev yapan asliye hukuk mahkemelerinde görülmektedir. Aile mahkemesinin olduğu yerlerde dava asliye hukuk veya başka bir mahkemede açılır ise açılan dava ret edilerek yargılama yapılmaz.

Boşanma davasının görüleceği mahkemenin bölgesi

Eşlerin yaşadığı ilin bağlı bulunduğu adliye binasında bulunan aile mahkemeleri boşanma davalarına bakmaktadır. Adliye binasında aile mahkemesi olmadığı takdirde aile mahkemesi sıfatı ile görev yapan asliye hukuk mahkemelerinde görülmektedir. Örneğin boşanmak isteyen eşlerin her ikisi de İstanbul ilinde yaşıyorlarsa boşanma davalarını İzmir veya başka bir ilde açamazlar. Başka ilde dava açabilmeleri için taraflardan birisinin ya da her ikisinin o ilde en az 6 ay yaşamış olması şartı aranmaktadır.

Ülkemizde önceleri aile mahkemeleri olmadığı için boşanma davalarının görüldüğü yetkili mahkemeler asliye hukuk mahkemeleriydi. Ancak 9.1.2003 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe giren 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usullerine Dair kanunun 4. Maddesi Aile Mahkemelerinin hangi davalara bakacağını aşağıdaki belirtmiştir.

4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usullerine Dair kanunun

MADDE 4.

Aile mahkemeleri, aşağıdaki dava ve işleri görürler:

22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun İkinci Kitabı ile 3.12.2001 tarihli ve 4722 sayılı Türk Medenî Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanuna göre aile hukukundan doğan dava ve işler,

20.5.1982 tarihli ve 2675 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanuna göre aile hukukuna ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizi,

Kanunlarla verilen diğer görevler.

Yukarıda belirtilen kanun maddesine göre yürürlüğe girdiği tarihten sonra eşler arasındaki boşanma davalarına aile mahkemeleri bakmaktadır. Ancak aile mahkemelerinin kurulmadığı bazı il ve ilçelerde eşlerin boşanma davalarına aile mahkemesi sıfatı ile görev yapan asliye hukuk Mahkemeleri bakmaktadır.

Kanun koyucu eşler arasında açılacak olan boşanma davalarında boşanma davasının açılacağı yer hususunu ise 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 168. Maddesinde şu şekilde düzenlemiştir.  “Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.”

Yukarıda belirtilen kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere boşanma davası açmak isteyen erkek ya da kadın eşin

Dava açılma tarihinden önce son altı ay eşiyle birlikte yaşadıkları ortak konutun bulunduğu bölgedeki yetkili mahkemede

Her iki eşin de bağımsız yaşama yerleri yok ise o zaman boşanma davası açılmadan önceki son kez altı aydan beri birlikte oturdukları bölgedeki yetkili mahkemede

Eşler fiili olarak ayrılar ise davacı eşin kendine ait bağımsız olarak oturduğu evi yok ise davayı ancak son defa eşi ile altı ay birlikte oturdukları ortak konutun bulunduğu yer ya da eğer varsa diğer eşin oturduğu bölgenin yetkili mahkemesinde açılabilir.

Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Nasıl yapılır?

Yabancı uyruklu eşe karşı boşanma davası eşin Türkiye’de ikamet ettiği bölgenin adliyesinde bulunan Aile mahkemesinde açılır aile mahkemesinin olmadığı il ve ilçelerde aile mahkemesi sıfatı ile görev yapan asliye hukuk mahkemesinde açılır. Yabancı uyruklu eşin Türkiye’de hiçbir bağının kalmaması kendi ülkesine dönerek orada yaşamaya başlaması halinde kendisine karşı boşanma davası İzmir, İstanbul veya Ankara illerinin birisinde açılabilir.  Yabancı uyruklu eş evini ayırarak Türkiye’de yaşamaya devam ediyorsa boşanma davası eşin yaşadığı ilde açılabilir. Görevli mahkeme yine Aile Mahkemesidir.